7. Veiligheid

Als je je aan een aantal 'spelregels' houdt, is roeien een relatief ongevaarlijke sport. Een absolute voorwaarde hiervoor is wel dat elke roeier en stuurman/-vrouw kan zwemmen. Immers, elke boot kan vollopen, zinken of omslaan.

7.1 Vaarreglement

Roeiers maken gebruik van vaarwegen. Iedere gebruiker van een vaarweg moet de nodige voorzorgsmaatregelen nemen om de goede orde en veiligheid op het water te waarborgen. Daarom is het van groot belang de vaarreglementen te kennen.

Voor de Nederlandse vaarwateren geldt een aantal vaarreglementen. Voor ons is het Binnenvaartpolitiereglement (BPR) de belangrijkste. Het is een soort wetboek dat regels geeft waaraan de scheepvaart zicht dient te houden.

Het BPR geldt voor alle wateren in Nederland die voor de scheepvaart open staan, echter met uitzondering van: Bovenrijn, Waal, Pannerdens Kanaal, Nederrijn, Lek, Westerschelde, Kanaal Gent naar Terneuzen, Dollard, Eems en Grensmaas. Het BPR geldt dus wel op de Gelderse IJssel, ons ‘eigen’ vaarwater.

De leden met de IJsselbevoegdheid roeien en sturen worden geacht kennis genomen te hebben van het BPR.

7.2 Praktische roeiregels

Een aantal praktische regels voor het roeien:

• Stap alleen in een boot waarvoor je de bevoegdheid hebt; Schrijf de boot af, en houdt rekening met de bloktijden;
• Zorg dat er voldoende mensen met (IJssel)bevoegdheid in de boot zitten, let ook op de stuurbevoegdheid;
• Ga zorgvuldig met het materiaal om (let vooral op correct in- en uittillen);
• Gebruik de zwemvesten (in de kast);
• Als er schade is, meld deze dan direct in het schadeboek op Mijn Daventria

7.3 Blessures

Blessures worden veelal veroorzaakt door een slechte techniek. Al dan niet in combinatie met onvoldoende kleding in de winter. De roeitechniek staat beschreven in hoofdstuk 4. Als je het reguliere opleidingstraject doorloopt én je wilt gecoacht worden (= open staan voor op- en aanmerkingen op je techniek), dan kun je gemakkelijk technisch goed leren roeien op het niveau dat je blessure vrij blijft.

7.4 Kleding

Met goede (roei)kleding kun je prima roeien in de winter. Het blijft elke keer weer verbazingwekkend dat mensen in najaar en winter gaan roeien in 'zomer' kledij (t-shirt, korte broek, blote rug, geen extra trui). Waarom kleden mensen zich met hardlopen en schaatsen wel op koude omstandigheden en met roeien niet? Met goede kleding voorkom je blessures.

Wat heb je in de winter aan in de boot? Door meerdere lagen te dragen kun je ten allen tijde je kleding aanpassen aan de weersomstandigheden. Trek bijvoorbeeld een lang thermosshirt (rug bedekt!) aan met daarover een t-shirt, een trui en een windjack. Let er vooral op dat je polsen goed zijn bedekt in verband met een blessures (de peesschede blessure). Als het erg koud is kun je een muts opzetten.

Je handen kun je tegen de kou beschermen door te roeien met zogenaamde pogies. Deze zijn het beste te vergelijken met handschoenen met een gat aan de zijkant, waardoor de pogie over de hendel van de riem heen geschoven kan worden: handen en hendel zitten dan ingepakt. Het voordeel van pogies is niet alleen het warm houden van de vingers, maar ook het bedekken van de polsen (ter voorkoming van de peesschede blessure). Speciale roeikleding en pogies zijn te koop bij speciaalzaken of te bestellen via onze website.

De zichtbaarheid op het water van een roeier met donkere kleding valt heel snel weg tegen de spiegeling van het wateroppervlakte, waardoor een roeier nauwelijks meer zichtbaar is met alle mogelijke gevolgen vandien. Iedere roeier is het verplicht een goed zichtbaar, fel gekleurd, liefst fluorescerend, boventenue te dragen. Het maakt hierbij niet uit of er geroeid wordt op de IJssel of de Hank, in beide gevallen is zichtbaarheid van belang.

7.5 Zwemvest

Stuurlieden zijn meestal warm (en daardoor dus) zwaar gekleed en zwemmen zal daardoor lastig zijn. Om deze reden zijn stuurlieden verplicht in de wintermaanden d.w.z. van 1 november t/m 31 maart een zwemvest te dragen.

Van tijd tot tijd laait de discussie op of ook de roeiers een zwemvest zouden moeten dragen. Bij hoog water is de wal een heel eind weg en in dat geval beperkt de sterke stroom de mogelijkheden om tijdig (zwemmend) naar de wal te komen. Aangezien er aan het dragen van een zwemvest ook nadelen zitten (beperkte bewegingsvrijheid, haken achter uitsteeksels) heeft het bestuur besloten de roeiers in de keuze wel/geen zwemvest vrij te laten.

7.6 Vaarverbod

Onder het motto 'Veiligheid voor roeier en materiaal gaat voor alles' mag er niet geroeid worden bij/als:

• Hoogwater (zie hieronder);
  • > 4,85 meter boven NAP: roeiverbod IJssel, alle leden, alle boten, op zowel de IJssel als de Hank.
• Mist ("Diekhuus" aan de overzijde van de IJssel niet zichtbaar);
• Harde (ruk-)wind (vuistregel schuimkoppen op het water);
• Vorst (<0 ºC uitsluitend volgens de website/thermometer in botenhuis);
• IJs(gang), al dan niet los drijvend ijs op de IJssel en in de Hank.;
• (naderend) onweer;
• Zonsondergang tot zonsopgang;
• Bij een watertemperatuur onder de 10 graden Celsius geldt een totaal skiff-/tweezonderverbod voor 3^e klas roeiers en 2^e klas boordroeiers. 1^e en  2^e klasroeiers (uitgezonderd  2^e klas boord) kunnen dispensatie van het bestuur krijgen, mits ze een verklaring op de website ondertekenen;
• Als het bord met 'Roeiverbod' buiten geplaatst is door of namens het bestuur.

Het moge duidelijk zijn: bovenstaande regels verschaffen je niet de legitimiteit om onverantwoord om te gaan met jezelf, je collegaroeiers en het materiaal. Gebruik je gezond verstand en anticipeer zo veel als mogelijk is op de (weers)omstandigheden.

7.6.1 Hoogwater
Bij een waterstand van de IJssel in Deventer van 4,80 meter boven NAP wordt extra alertheid gevraagd in verband met een slechtere bereikbaarheid van het botenhuis, een sterkere stroming, veelal veel zwaar drijfhout in het water en slecht zicht op veranderde oevers in de vorm van ondergelopen weilanden (inclusief afrastering met prikkeldraad).

Bij 4,85 meter geldt een roeiverbod voor de IJssel en de Hank. De 4.85m grens komt vrijwel overeen met de hoogte van de zomerdijk. Is de waterstand van de IJssel hoger dan 4.85m boven NAP, dan is het te gevaarlijk om te roeien: omdat de zomerdijk onder water staat, kun je jezelf niet in veiligheid brengen op de zomerdijk als je onverhoopt omslaat of je boot vol loopt. Andere redenen zijn: in het algemeen koud water, harde stroming, veelal veel zwaar drijfhout in het water en slecht zicht op veranderde oevers in de vorm van ondergelopen weilanden (inclusief afrastering met prikkeldraad).

De grens van 4,85 m boven NAP betekent niet automatisch dat er bij 4.84 m boven NAP wel geroeid mag worden. Stijgend water levert immers een andere situatie op dan zakkend water. Zo zal er bij een waterstand van 4.70 m boven NAP zeer waarschijnlijk nog altijd veel zwaar drijfhout voorbij stromen, met alle gevaren van dien. Als globale indicatie is de 4,85 m grens echter prima om vast te stellen of het wel/niet zinvol is om je op de Roei persoonlijk van de situatie op de hoogte te stellen en te constateren of er een roeiverbod is afgekondigd dan wel is opgeheven.

Op onze website (www.daventria.com/weer) kun je informatie vinden over de actuele waterhoogte van de IJssel bij Deventer.

7.6.2 Roeien in skiff en in 2- in najaar en winter
Skiffen en roeien in de 2- brengt in de winter meer gevaar met zich mee dan roeien in C-materiaal of in andere gladde boten. De kans op omslaan in de skiff en 2- is aanzienlijk groter dan in C-materiaal of in een 2x, 4x/4+ of 8+. Bij omslaan dreigt onderkoeling voor de roeier, met alle kansen op overlijden van dien. Voor roeien in de winter bestaan geen KNRB-richtlijnen.

Elk jaar geldt bij een watertemperatuur onder de 10 graden Celsius een totaal vaarverbod voor 2^e klas en lager bevoegde roeiers in de skiff en de tweezonder. Dit vaarverbod geldt zowel voor de Zandweerdhaven als de IJssel. Eersteklas roeiers, die bijvoorbeeld in de winter trainen voor wedstrijden, bijv. de Hel van het Noorden, Winterwedstrijden of de Skiffhead, kunnen dispensatie aanvragen bij het bestuur op basis van een ondertekende verklaring. Deze verklaring wordt jaarlijks gepubliceerd op Mijn Daventria.

De watertemperatuur van 10 graden Celsius, die het bestuur hanteert als grens, is gebaseerd op de gegevens over onderkoeling van de Koninklijke Nederlandse Reddingsmaatschappij (bron: www.knrm.nl). Het bestuur gaat er vanuit dat de watertemperatuur van de IJssel gelijk is aan de watertemperatuur van de Rijn. Op de website van Daventria is een link gelegd naar een website (waterinfo.rws.nl) die inzicht geeft in onder meer de watertemperatuur van de Rijn bij Driel. Deze watertemperatuur is maatgevend voor het bestuur van Daventria met betrekking tot wel/niet roeien in de skiff en de tweezonder in de winter.

De KNRM geeft op haar site het volgende aan over overlevingskansen in water: “Er is geen enkele wetmatigheid wat betreft de overlevingskansen in water. Onderstaande tabel is een zeer ruwe schatting. De werkelijke tijd hangt af van veel factoren zoals lichaamsbouw, hoeveelheid onderhuids vet, gebruik van alcohol of medicijnen, kleding, geslacht, windsnelheid, lichamelijke en geestelijke conditie.”

Tabel: overlevingstijd bij te water geraken in wetsuit, gekleed of in zwemkleding.

Bovenstaande tabel laat zien dat die iemand die bij een watertemperatuur van 5 graden Celsius gekleed in het water valt, een overlevingstijd heeft van 1 uur; in badkleding een half uur. Bij een watertemperatuur van 10 graden Celsius is dit resp. 3 uur en 1 uur. Bovenstaande tabel van de KNRM is gebaseerd op “stilliggen en jezelf zo klein mogelijk maken”, dus ruim binnen de aangegeven tijd moet je op de kant staan. Roeikleding zit waarschijnlijk ergens tussen “badkleding” en “gekleed” in.

7.7 Veiligheidsvoorzieningen

In de botenloods, de werkplaats en de Salon zijn verschillende veiligheidsvoorzieningen aangebracht. Zo liggen er in ieder geval in de keuken, in de loods en in de werkplaats een EHBO kisten. Tevens hangen er onderaan de trap in de botenloods een isolatiedeken en een automatische externe defibrillator, oftewel een AED apparaat. Jaarlijks wordt er een cursus defibrillatie en reanimatie voor de leden van Daventria georganiseerd om te leren om te gaan met het AED apparaat.

Tenslotte is er binnen de verenging een veiligheidscoördinator aangesteld. Voor vragen en of opmerkingen over de veiligheid tijdens het roeien (op de IJssel), of binnen de vereniging kun je contact met hem/haar opnemen. De contactgegevens van de veiligheidscoördinator zijn terug te vinden op de website van Daventria: www.daventria.com.